Cumhurbaşkanlığı sisteminde yüksek yargı organlarının yapısı nasıl değişti? BBC Information Türkçe

Web sitesinde yayınlanan yazı, haber, röportaj, fotoğraf, resim, sesli veya görüntülü sair içeriklerle ilgili telif hakları Uğurlu Gazetecilik Basın Yayın Matbaacılık Reklamcılık Restricted Şirketi’ne aittir. İzinsiz ve kaynak gösterilmeksizin iktibas olunamaz; hiçbir surette kopyalanamaz, yeniden yayıma konulamaz. CHP Lideri Özgür Özel’in açılışını yaptığı yerli ve milli heykel, sosyal medyada alay konusu oldu. Eskişehir’de açılışı yapılan heykel vatan.. Bunlardan biri İdari Yargı Hakimliği diğeri de Adli Yargı Hakimliği dir.

Söz konusu tebligatın Dışişleri Bakanlığı kanalıyla diplomatik tebligat usulü ile mi yoksa 7201 sayılı Tebligat Kanunu uyarınca mı yapılacağı hususunda doktrinde tartışmalar mevcuttur.
Danıştay’ın FETÖ’den ihraç edilen yargı mensuplarından bazıları ile ilgili verdiği tartışmaları kararlar da bazı hususların daha kesin bir şekilde ortaya konulmasının şart olduğuna işaret ediyor.
Türkiye’deki bütün kanun, kanun hükmünde kararname, cumhurbaşkanlığı kararnamesi, tüzük ve yönetmeliklere Mevzuat Bilgi Sistemi’nden ulaşılabilir.
Ayrı bir ticaret mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemesi aynı zamanda ticaret mahkemesi sıfatıyla da görev yapar.

Danıştay üyelerinin dörtte üçü ise birinci sınıf idari yargı hakim ve savcıları arasından Hakimler ve Savcılar Kurulu; dörtte biri nitelikleri kanunda belirtilen görevliler arasından Cumhurbaşkanı tarafından seçiliyor. Temel görevi, birinci derece idare mahkemelerinin verdikleri kararlara karşı yapılacak istinaf başvurularını inceleyip karara bağlamaktır. Yargı Organı, hukuki uyuşmazlıkların ve hukuka aykırılık iddialarının Türk milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kesin olarak çözülmesi faaliyetidir. Türkiye’de yargı sistemi alanında Fransız sistemi benimsenmiştir. Türkiye’nin en yüksek düzeyde adli yargı organı olup kararları baktıkları dava özelinde bağlayıcıdır. İçtihadı Birleştirme Kararları ise her dava için bağlayıcıdır.

Yürütme, kanunlar çerçevesinde ülkenin yönetilmesi anlamına gelmektedir. Anayasamıza göre yürütme görevi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kuruluna aittir. Bakanlar Kurulunun başkanı ise başbakandır. Cumhurbaşkanı kararnamelerinin, kanunların ve TBMM İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas açısından, Anayasa değişikliklerinin de sadece şekil açısından uygunluğunu denetler. Siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun tespiti Anayasa Mahkemesi tarafından yerine getirilir. Anayasa Mahkemesi, bu denetim görevini yerine getirirken Sayıştaydan yardım sağlar. Anayasa Mahkemesinin bu denetim sonunda vereceği kararlar kesparibahis (Madde 69). Asker kişilerin Disiplin suçu adı verilen suçlarına bakmakla görevli mahkemelerdir. Bir başkan, ikisi üye olmak üzere üç subaydan oluşur. Savcılık görevini ise disiplin subayı yapar.

30 düzenlemeleri birlikte değerlendirildiğinde, misyon binaları ile diplomatik temsilcilerin özel konutu bakımından, izinsiz giriş, arama, el koyma ve haciz işlemleri yönüyle bağışıklığın mevcut bulunduğu kabul edilmektedir. 32 düzenlemesi uyarınca, diplomatik temsilci ve DİHVS m. 1983 yılında kabul edilen 2845 sayılı yasa ile kurulan bu mahkemeler 2004 yılında çıkarılan 5190 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda Değişiklik Yapılması ve Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kaldırılmasına Dair Kanun’la ilga edilmiştir. Devlet Güvenlik Mahkemelerinin görevi, 2845 sayılı yasanın 9’uncu maddesi ile 1991 yılında yürürlüğe giren 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nda sayılan suçlarla ilgili davalara bakmaktı. Bu görevler artık ağır ceza mahkemelerine devredilmiştir. Ticaret mahkemeleri yalnız ticari davalara bakar. Ticaret mahkemeleri, asliye hukuk mahkemelerinin daireleri durumundadır, dolayısıyla asliye ticaret mahkemeleri olarak da adlandırılırlar. Ayrı bir ticaret mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemesi aynı zamanda ticaret mahkemesi sıfatıyla da görev yapar. Yabancı devletler ile onların yönetici ve temsilcilerinin yargı bağışıklığı hususu, yabancı devletlerin eşitliği ve egemenliğinin bir yansıması olarak uluslararası ve ulusal metinlerde kendisine yer bulmuştur.

Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz; şekil denetimi def’i yoluyla da talep edilemez (Madde 148). Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara bağlanır (Madde 149). Dolayısıyla, hangi durumda hangi mahkemenin yetkili olacağı çeşitli kanunlarda dağınık ve sistematikten uzak bir biçimde yer aldığından mevcut mevzuat konuya genel bir bakış sağlamaktan uzak bir görüntü sunmaktadır. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (“İİK”) m. 32/2 uyarınca yabancı devletin kamusal amaçlar için tahsis edilmiş ve istifade edilen mallarının cebri icra bağışıklığından faydalanacaktır. Öte yandan, yabancı devlet aleyhinde ilamsız icra yolunun takip edilemeyeceği yönünde İİK m. Yabancı devletin yargı bağışıklığının tanzimi bakımından, Avrupa Konseyi çerçevesinde, 1972 tarihli “Devletin Yargı Bağışıklığına Dair Sözleşme” kabul edilmiş, ancak bahsi geçen sözleşme, işbu çalışmanın düzenlenme tarihinde henüz Türkiye tarafından onaylanmamıştır. Ancak, olağanüstü hâllerde, sıkıyönetim ve savaş hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin şekil ve esas bakımından Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesine dava açılamaz (Madde 148). Ayrıca usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmalar kanun hükmünde ise de, bunlar hakkında Anayasa’ya aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine başvurulamaz (Madde 90). 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Advertliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev Ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 8. Maddesine göre ceza mahkemeleri, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinden oluşur. Fikrî ve sınai haklara hukuk mahkemeleri, 2001 yılında kurulmuş ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununda düzenlenen haklar ve hususlardan kaynaklı özel hukuk davalarına bakmakla görevli ihtisas mahkemeleridir.